|
متوسطه دوم و درس های ناگفته!
|
||
|
فقط از فهمیدن توست که می ترسند |
تعریف مسئولیت پذیری (Responsibility)
مسئولیت پذیر بودن یعنی پاسخگو بودن در برابر خودمان، کسی
یا چیزی. مسئولیت‌پذیری به عنوان يک «الزام و تعهد درونی» از
سوی فرد برای انجام مطلوب همه ی وظایف و فعاليت‌هايی که بر
عهده ی او گذاشته شده است، تعريف می‌شود.
فردی که مسئوليت کاری را بر عهده می‌گيرد، توافق می‌کند که
يکسری فعاليت‌ها و کارها را انجام دهد يا بر انجام آن کارها توسط
ديگران نظارت داشته باشد. افرادی که مسئولیتی را قبول می‌کنند
کارهای خود را به موقع و با تمام تلاش انجام می‌دهند و در صورتی
که در کار خود اشتباه کنند، مجدّانه در اصلاح آن می‌کوشند.
پس مسئولیت پذیر بودن افراد جامعه یکی از ویژگی‌های مثبت آن
جامعه محسوب می‌شود. کسی که هوش اخلاقی بالایی دارد،
مسئولیت اعمال و پیامدهای آن اعمال، همچنین اشتباهات و
شکست های خود را نیز می پذیرد.
با این مقدمه به مسئولیت های پنجگانه ی انسان در این جهان
اشاره می کنیم:
مسئولیت انسان در برابر خالق
انسان موجودی است که خداوند از میان موجودات دیگر او را برگزید
و به وی امانتی داد که دیگر موجودات فاقد آن بودند. خداوند برای به
کمال رساندن انسان، بعضی تکالیف و وظایف را نیز توسط پیامبران
ابلاغ نمود. از جمله این تکالیف ستایش و عبادت او است. مهم‌ترین
وظیفه ی بشر در زندگی، عبادت خداوند است. پس اولین و مهم‌ترین
مسئولیت بشر، مسئولیتش در برابر خداوند است.
مسئولیت انسان در برابر خویش
همه ی موجودات جهان به سوی کمالی که برایشان در نظر گرفته
شده است، در حرکت هستند و همه ی شرایط و امکانات لازم برای
رسیدن به کمال، از سوی خالق دانا برایشان پیش بینی شده و در
اختیارشان قرار گرفته است. اما همه ی آنها به جز انسان، نه علم به
هدف دارند و نه راه را خود انتخاب کرده اند، بلکه این خداوند حکیم
است که جهان هستی را این گونه تنظیم کرده است که هر موجودی
به سوی غایت نهایی خود رهسپار باشد و چاره ای جز این ندارد. هر
موجودی مسیر کمال و تکامل خاص خودش را می پیماید و انسان در
این باره، آزاد و مختار است.
خداوند برای انسان، کمال قرب و منزلت را قائل شده؛ زیرا از او
خواسته است که مانند موجودی رها و بی تکلیف، در پی کارهای
بیهوده نباشد. بلکه همواره خود را مسئول بداند؛ و هرگز خود را به
بهایی کمتر از لقای پروردگار و یا بهشت ابدی نفروشد که در غیر
این صورت، به یقین از زیانکاران خواهد بود!
مسئولیت در برابر خانواده
هر فردی نسبت به پدر و مادری که او را متولد کرده و رشد داده‌اند
مسئول است. او باید به آنها احترام گذارد و نسبت به کسب رضایت
ایشان بکوشد. اگر چنین فردی ازدواج کرد نسبت به همسر و فرزندان
به لحاظ تأمین معاش و یا تکالیف دیگر مسئول است.
مسئولیت انسان در برابر جامعه
انسان موجودی اجتماعی است. او به تنهایی توانایی برطرف کردن
نیازهای مادّی و روحی خود را ندارد. او هم در تأمین نیازهای مادی،
مانند: خوراک، پوشاک، مسکن، نیازمند همکاری با دیگران است و هم
در تأمین نیازهای معنوی مانند: دوستی و مهرورزی، مشورت، یادگیری،
امنیت و مانند آنها به دیگران احتیاج دارد.
بنابراین، انسان ناگزیر از حیات اجتماعی است و بسیاری از مواهب
زندگی خویش را مدیون جامعه می داند و او همواره از دیگران خیر و
برکت دریافت می دارد. در سایه ی تعامل با اجتماع از غم و نگرانی
آزاردهنده ی تنهایی رها می شود، بر لبانش گل لبخند می شکفد و
بر علم و تجربه و آگاهی های او افزوده می شود. و این گونه است
که دست لطف و مهر خداوند را احساس می کند، چنان که پیامبر
گرامی اسلام می فرماید:
«دست خداوند به همراه جماعت است.»
آثار سودمندی که به برکت ارتباط با جامعه و اجتماع نصیب انسان
می شود، بی شک سبب ایجاد حس مسئولیت آدمی در برابر آنان
خواهد شد و در این رهگذر، کمترین وظیفه ی او، بازداشتن خویش از
آزار رساندن به دیگران است.
مسئولیت انسان در برابر محیط زیست
منابع طبیعی، ثروتی است که طبیعت برای استفاده انسان ها
مهیا ساخته است و عامل انسانی، در پدید آمدن آن نقشی ندارد. از
بین بردن منابع طبیعی و آلوده ساختن محیط زیست، یکی از بزرگترین
مشکلات عصر حاضر است که زندگی بشر را به خطر انداخته است.
به عقیده ی دانشمندان، بیشتر نابسامانی های طبیعی، مانند:
سیل ها، پیشروی آب دریاها، از بین رفتن سفره های آب زیرزمینی و
آسیب پذیری لایه اوزن، به علت صدماتی است که به محیط زیست
وارد کرده ایم. از نگاه آموزه های دینی نیز، محافظت از منابع طبیعی
و محیط زیست، از مهم ترین مسائل اخلاقی ـ اقتصادی به شمار
می رود.
...
مهدی یار احمدی خراسانی
برچسب‌ها: مسئولیت ما در جهان, مسئولیت های پنجگانه, عبادت و اختیار, جامعه
ابزارهای شناخت، شناخت را برای ما میسر می کند.شناخت به مـا جهان بینی می دهد. جهان بینی، ایدئولوژی یعنی بایدها و نبایدها را معلـوم می کند؛ و این جاست که پای عمل به میان می آید.
|