چينی و سفال‌ سازی

   با آمدن اسلام، كشيدن نقش موجودات زنده منع شد زيرا كه در

احكام اسلامی اين گونه نقش‌ پردازی حكم بت‌ سازی را دارد. نيز

عقايد اسلامی ميدان را برای شعر و هنر محدود كرد، چون از می و

مستی نهی شد. اما در روزگار صفويان، شاه عباس بزرگ بيش از

شاهان ديگر جانب هنر را گرفت و منع و نهی دينی چندان سخت

نبود و هنر ايران احيا شد.

   به همت شاه اسماعيل بنيانگذار سلسله ی صفوی، (به يك حكم و)

در يك روز تقريبا" مردم سراسر ايران به شيعه تغيير مذهب دادند.

   پادشاه (ساسانی) خسرو پرويز و پس از او شاه عباس بزرگ حاميان

بزرگ هنر بودند. در عهد ساسانيان خسرو پرويز صنعتگران و هنرمندان

را از چين فراخواند، و ظروف همانند طرح و كار چين زياد ساختند. اما

رفته‌ رفته ظروفی كه نمودار ذوق و زيبایی شناسی ايرانی است در

اينجا درست كردند. نمونه ی آثار برتر ساخته شده از چينی در دوره ی

جديدتر، كوزه ی قليان و چيزهایی مانند آن است. چينی های ساخت

ايران در مقايسه با ساخته‌ های چين هم به راستی لطيف و ظريف

است. اما ساخته‌ هاي تقليدی سال های اخير در خور توجه و شايان

ذكر نيست.

   زيارتگاه ها و آرامگاه های شاهان و مساجد كه در سراسر كشور

فراوان است با كاشی و سفال هایی كه لعاب روزگار خود را دارد زينت

شده است. رنگ مشخص عصر صفوی آبی تند ويژه ايران يا به اصطلاح

نيلی (به رنگ سنگ لاجورد) است كه در مساجد بزرگ اصفهان و

بناهای مانند آن در گوشه و كنار ايران می بينيم. اين بناها و زينت‌ها 

آثار هنر قديم ايران را به امروزيان رسانده است. اما اكنون ديگر

نمی توانند نظير اين آثار را بسازند.

   ساختن نقش و نماهای عالی با سفال لعابدار هم در آن روزگار به

اوج رسيد. اما اين هم از شيوه ی نگارگری چين اثر فراوان پذيرفت

(چنان كه شيوه ی ترسيم ابر خجسته و نقش‌ های مانند آن يكسره

سبك چينی دارد)، يا كه در تأثير شيوه ی نگارگری هند شد. اما نقش

و نماها بيشتر نماد والایی است از قهرمانان باستانی ايران كه داستان

آنها در شاهنامه ی فردوسی آمده است. در اين ميان صحنه ی ناساز

كشتن ديو سفيد هم كه به دست رستم از پا در می آيد هست. اگر

پی جوی همانندی برای نابودسازی ديو سفيد در داستانهای ژاپنی

 باشيم، آن را با افسانه شوتن دوء جی مشابه می يابيم، كه قهرمان

آن مانند رستم پهلوان باستانی ايران است. (شوتن دوء جی؛ دزد يا

عيّاری در ژاپن قديم كه به هیأت ديوی می آمد و چيزهای پر بها را

می ربود.)